Leefwerelden
bij elkaar brengen
Over de nieuwe Wet inburgering en de combinatie met werk
Jardy ten Kleij is teammanager van onder andere het team statushouders en migranten bij Werkzaak Rivierenland. Gedreven en betrokken leert zij iedere dag meer over de dilemma’s waar migranten in hun dagelijkse leven mee te maken hebben. Samen met haar team onderzoekt ze voortdurend de mogelijkheden om verbinding te maken met de werkzoekende om van daaruit de route naar werk in te vullen.
Malinda Janssen is beleidsadviseur en drijvende kracht achter de Werkzaak visie op de nieuwe Wet inburgering. Haar kennis over inclusie en cultuursensitiviteit komt daarbij goed van pas.
Ze zorgen er samen voor dat Werkzaak oog houdt voor de leefwereld van de werkzoekende migrant, van de mens. Ze nemen ons mee in een ontdekkingstocht die statushouders helpt en dienstverleners en werkgevers stimuleert om voorbij onze culturele vanzelfsprekendheden te kijken.
Lees hier een openhartig gesprek over het overbruggen van het verschil tussen de theorie van de wet en de realiteit van de op het eerste gezicht ongrijpbare cultuurverschillen.
De nieuwe Wet inburgering komt eraan. Hoe leg je het verband tussen de Participatiewet die Werkzaak uitvoert en de grote waarde die in de nieuwe wet aan inburgering wordt gegeven?
Malinda
De Participatiewet en de toekomstige Wet inburgering vergelijk ik graag met een huwelijk waarbij sprake is van communicerende vaten. De één heeft de ander nodig en beiden kunnen elkaar versterken en zorgen voor meerwaarde. Beide wetten kunnen we het beste uitvoeren door te gaan samenwonen in het huis van inburgering. In de huwelijkse voorwaarden spreken we met elkaar af wat ieders verantwoordelijkheid, taak en rol is. Omdat we samenwonen kunnen we doorlopend afstemmen, de verbinding maken en elkaar versterken.
Jardy
Wij helpen mensen op weg naar duurzaam werk met alle stappen die daarbij horen, dat is de uitvoering van de Participatiewet. Werkzaak deed hier in de afgelopen jaren al veel ervaring mee op en experimenteerde ermee. We weten dat een goede kwaliteit van de inburgering bijdraagt aan de kansen op de arbeidsmarkt en andersom.
Malinda
Wij werken doorlopend aan het vergroten van onze expertise over statushouders en werk. De gemeenten hebben de regie en organiseren de nieuwe elementen van de toekomstige Wet inburgering. Werkzaak voegt toe, stemt af en brengt haar expertise in.
Hoe verhouden de toekomstige Wet inburgering en de Participatiewet zich dan tot de menselijke maat van de statushouders?
Malinda
De wet is het kader, een theoretische leidraad. De realiteit zijn de mensen van vlees en bloed. En dan bedoel ik zowel de statushouders als wijzelf, de taalaanbieders en werkgevers. Het is belangrijk om de leefwereld van de statushouder te leren kennen zodat je in hun richting kunt bewegen. Wij, medewerkers en werkgevers, hebben onze eigen vanzelfsprekendheden van waaruit we naar de statushouder kijken en hem of haar beoordelen. Om statushouders succesvol te laten landen in de Nederlandse maatschappij moeten wij bereid zijn om elkaars vanzelfsprekendheden te ontdekken om de verschillen te zien. De volgende stap is dat je elkaars verschillen accepteert. Dit is inclusie.
Jardy
Inclusie kun je versterken door als organisatie bewust je diversiteit te vergroten. Juist dan kunnen we dit ook als voorbeeld uitdragen en werkgevers hierin meenemen.
In de nieuwe wet en in de praktijk is taal belangrijk. Hoe belangrijk is taal?
Malinda
Aan taal zou ik bij wijze van spreken al mijn geld willen uitgeven. Hoe hoger het taalniveau hoe groter de kans om goed in te burgeren in de Nederlandse samenleving. Taal is voor ons bij de begeleiding naar werk randvoorwaardelijk. Juist daarom is de kwaliteit van inburgering van groot belang.
Taalvaardigheid heeft invloed op de weg naar werk. Wij kijken vanuit ons overwegend blanke referentiekader naar inburgeraars en hebben voor hen bedacht wat ze moeten leren en wat ze moeten doen. De Nederlandse procedures zijn voor ons vanzelfsprekend maar zijn dat niet voor inburgeraars. Daar komt bij dat de taal een barrière opwerpt waardoor het moeilijk is om werkelijk iemands capaciteiten te zien. Onze beeldvorming over de persoon wordt erdoor beïnvloed. Voor werkgevers kan taal een barrière zijn om iemand in dienst te nemen.
Staan we dan te ver uit elkaar door de taalbarrière?
Jardy
Er is nog meer dan alleen taal 'leren'. Het gaat ook om de oprechtheid om elkaar te zien en begrijpen. Ik zie het als een brug, wij als dienstverlener en werkgevers staan aan de ene kant van de brug. De statushouder staat aan de andere kant. Iedereen moet bewegen. De statushouders en de Nederlanders moeten beide stappen zetten op de brug. De lengte van de brug kan per situatie verschillen. Als de brug heel lang is, zijn er veel stappen nodig. Ergens in het midden zou je elkaar kunnen ontmoeten. Wellicht loop je in verschillende tempo’s.
Dit geldt voor de taal leren en moeite doen om iemand te begrijpen, en niet te oordelen op basis van taal.
Malinda
’Het gaat ook om oog hebben voor wat er verder van invloed is. Een statushouders kan veel dilemma’s ervaren. Zoals een gevoel van ontheemdheid dat kan leiden tot psychische problemen. Voor Arabische mensen is het in het algemeen 'not done' om naar een psycholoog te gaan. Of het dilemma voor een vrouw om naar een cursus te gaan. Realiseer je dat dit niet in alle culturen vanzelfsprekend is. Wat wij raar vinden is voor de ander normaal en andersom. Ik nodig iedereen uit om zijn eigen standpunten te herkennen en erkennen. Pas dan kunnen we beter begrijpen hoe het bij de ander zit. Dat is zeker niet makkelijk. Het zijn vaardigheden waar je een leven lang op moet trainen.
Wat helpt is oprechte nieuwsgierigheid naar de ander. Stel open vragen over wat je niet weet en luister naar de antwoorden zonder je eigen oordeel te betrekken. Daar zie ik ook een rol voor Werkzaak richting werkgevers die van goede wil zijn en tegelijk twijfels hebben. Wij moeten werkgevers hierin meenemen en dit uitleggen en blijven uitleggen. De goede wil van werkgevers koesteren wij.
Malinda
Reflectie is heel belangrijk. En dan komt weer de taal om de hoek, want matige taalbeheersing belemmert het aanbrengen van nuance. Bovendien speelt afhankelijkheid een rol, ook goed om ons te realiseren. We hebben nu allemaal ervaren wat er in de coronacrisis gebeurde: We hebben geen zekerheid. De overheid beslist voor ons wat we wel en niet mogen doen. Dit gevoel dat we ervaren, van anderen die voor ons beslissen, ervaart een statushouders in het kwadraat. Eigenlijk gaat het bij inburgeren en werken niet om een visie op statushouders maar om onze visie op de mens, wij met elkaar.
En wat is dan de rol van werk?
Jardy
Werk is ontmoeting, een plek waar je zinvol bezig bent met je collega’s, je hoort ergens bij. Werk draagt met een aantal andere pijlers zoals financiële zekerheid bij aan het geluksgevoel. En aan welbevinden, structuur en dat je meedoet in de maatschappij. Het is fijn als je bent uitgenodigd voor het feestje. Het wordt nog beter als je mee mag dansen. Dat uitnodigen lukt ons wel. Voor het echt mee laten doen moeten we de ander vragen om op de 'dansvloer' te komen.
Als je droomt, wat zie je dan voor je?
Jardy
Wat mij betreft is een specifiek cluster voor statushouders dan niet meer nodig omdat werkzoekenden, óók statushouders, en werkgevers elkaar vinden. De basis voor echte inclusie.
Malinda
Dan zijn we allemaal hetzelfde op de verschillen na. En aanpassen vanuit nieuwsgierigheid is een eigenschap die we allemaal goed ontwikkeld hebben. We ervaren allemaal de meerwaarde van diversiteit, het is een vanzelfsprekendheid. Ongeacht wie je voor je hebt, blijf je nieuwsgierig naar de ander en zijn leefwereld, welke dat ook is.
Kijk- en leestips voor als je meer wilt weten over cultuursensitief, cultuurverschil, de 7 vinkjes van voordeel
- 7 vinkjes
- Documentaire: Sunny Bergman – Wit is ook een kleur
- Rankingtabel Leergang culturele antropologie
Deel dit artikel: